Quy định về tống đạt văn bản trong tố tụng dân sự

Tống đạt trong tố tụng dân sự là việc các cơ quan tiến hành tố tụng gửi các văn bản tố tụng (như: quyết định, bản án, giấy triệu tập,…) đến các bên tham gia tố tụng theo quy định của pháp luật, nhằm đảm bảo quyền và nghĩa vụ tố tụng của các đương sự. Việc tống đạt có vai trò quan trọng đảm bảo cho các đương sự nắm được thông tin tố tụng, qua đó góp phần giải quyết vụ việc nhanh chóng, hợp pháp. Bên cạnh đó, tống đạt văn bản giúp quy trình tố tụng diễn ra công khai, minh bạch về mặt thủ tục, tránh những tranh chấp và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của các bên tham gia tố tụng. Mời bạn hãy cùng Luật sư Mai Văn Xuân – Giám đốc Công ty Luật TNHH META LAW tìm hiểu rõ hơn những quy định về tống đạt văn bản trong tố tụng dân sự

1. Khái niệm tống đạt văn bản tố tụng trong tố tụng dân sự

Tống đạt là một trong các hoạt động tố tụng của Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan thi hành án dân sự nhằm chuyển giao văn bản tố tụng đã được ban hành cho các chủ thể có liên quan để họ biết được về nội dung, các hoạt động tố tụng của văn bản đó; đảm bảo các bên tham gia tố tụng thực hiện quyền và nghĩa vụ chính xác, hợp pháp. Bộ luật tố tụng dân sự 2015 không đề cập đến khái niệm của tống đạt, tuy nhiên, có thể hiểu tống đạt trong tố tụng dân sự là hoạt động của các cơ quan có thẩm quyền gửi, chuyển giao các văn bản tố tụng cho các đương sự, cá nhân, cơ quan, tổ chức liên quan đến vụ việc dân sự văn bản tố tụng, buộc họ phải nhận để thực hiện các quyền và nghĩa vụ tố tụng theo quy định pháp luật.

Tống đạt văn bản tố tụng dân sự có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong hoạt động tố tụng, giúp cho quá trình tố tụng diễn ra thông suốt, hoạt động giải quyết vụ việc được công khai, minh bạch, công bằng, dân chủ và hợp pháp; bên cạnh đó đảm bảo cho các đương sự thực hiện quyền và nghĩa vụ tố tụng kịp thời và đúng theo quy định pháp luật, giúp vụ việc được giải quyết nhanh chóng.

2. Nghĩa vụ và người thực hiện việc tống đạt văn bản tố tụng

Các cơ quan ban hành văn bản tố tụng hoặc nhận được văn bản tố tụng, về nguyên tắc thì có nghĩa vụ phải tống đạt cho những người tham gia tố tụng. Theo quy định tại Điều 170 Bộ luật tố tụng dân sự 2015: Tòa án, Viện kiểm sát, cơ quan thi hành án dân sự là những cơ quan có nghĩa vụ tống đạt văn bản tố tụng cho những người liên quan  đến vụ việc được giải quyết. Tống đạt trong tố tụng dân sự nhằm mục đích đảm bảo:

• Đương sự và các bên liên quan nhận được đầy đủ thông tin về vụ án.
• Đảm bảo thủ tục tố tụng được thực hiện đúng quy định pháp luật.
• Tránh được những khiếu nại, tố cáo do không nhận được văn bản tố tụng.

Để thực hiện nghĩa vụ tống đạt văn bản, pháp luật tố tụng dân sự quy định những người thực hiện việc tống đạt tại Điều 172 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 gồm:

– Người tiến hành tố tụng, người của cơ quan ban hành văn bản tố tụng được giao nhiệm vụ thực hiện việc cấp, tống đạt, thông báo văn bản tố tụng.

– Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người tham gia tố tụng dân sự cư trú hoặc cơ quan, tổ chức nơi người tham gia tố tụng dân sự làm việc khi Tòa án có yêu cầu.

– Đương sự, người đại diện của đương sự hoặc người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự trong những trường hợp do Bộ luật này quy định.

– Nhân viên tổ chức dịch vụ bưu chính.

– Người có chức năng tống đạt.

– Những người khác mà pháp luật có quy định.

Những người thực hiện việc tống đạt văn bản tố tụng theo quy định của pháp luật cần tiến hành nhanh chóng, kịp thời và đúng nghĩa vụ. Trong trường hợp những người này thực hiện không đúng nghĩa vụ, tùy theo mức độ vi phạm và tính chất vi phạm, có thể bị xử lý kỷ luật, xử phạt hành chính, thậm chó là bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Nếu việc thực hiện tống đạt không đúng, gây thiệt hại thì sẽ phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

3. Các phương thức tống đạt và các văn bản tố tụng phải được tống đạt trong tố tụng dân sự

3.1. Các phương thức tống đạt trong tố tụng dân sự

Tống đạt trong tố tụng dân sự được thực hiện thông qua nhiều phương thức khác nhau. Theo Điều 173 Bộ luật tố tụng dân sự, có những phương thức tống đạt văn bản tố tụng sau:

– Giao trực tiếp: Người có trách nhiệm tống đạt giao trực tiếp hoặc người thứ ba được ủy quyền thực hiện việc tống đạt cho người nhận.

– Gửi qua dịch vụ bưu chính: Văn bản tố tụng được gửi qua bưu điện theo một hình thức được đảm bảo. Nếu văn bản được gửi đến mà không có  gười nhận thì phía bưu điện sẽ gửi trả lại cho Tòa án.

– Tống đạt thông qua phương tiện điện tử: Trường hợp đương sự đăng ký địa chỉ thư điện tử hoặc thông tin điện tử khác hợp lệ với Tòa án, các văn bản cần tống đạt có thể thực hiện qua đó. Tuy nhiên, người nhận cần có xác nhận về việc đã tiếp nhận văn bản.

– Niêm yết công khai: Nếu Tòa án không thể giao trực tiếp hoặc gửi qua bưu chính, có thể niêm yết văn bản tại trụ sở làm việc, nơi cư trú của người nhận. Việc niêm yết phải được lập biên bản và có sự xác nhận từ phía chính quyền địa phương hoặc đại diện của cơ quan, tổ chức nơi niêm yết.

– Thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng: Phương thức này được áp dụng trong trường hợp Toàn án không xác định được địa chỉ của đương sự. Tòa có thể thông báo trên các trang báo chí, đài phát thanh, truyền hình số hoặc cổng thông tin của Tòa án.

3.2. Các văn bản tố tụng phải được tống đạt trong tố tụng dân sự

Khi tham gia tố tụng, các văn bản tố tụng đều liên quan đến quyền, lợi ích và nghĩa vụ của các bên tham gia vào quá trình giải quyết vụ việc dân sự. Vì vậy, việc tống đạt văn bản tố tụng nhằm mục đích giúp cho việc giải quyết vụ việc diễn ra nhanh chóng, đúng pháp luật. Điều 171 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 quy định về các văn bản tố tụng phải được tống đạt:

1. Thông báo, giấy báo, giấy triệu tập, giấy mời trong tố tụng dân sự.
2. Bản án, quyết định của Tòa án.
3. Quyết định kháng nghị của Viện kiểm sát; các văn bản của cơ quan thi hành án dân sự.
4. Các văn bản tố tụng khác mà pháp luật có quy định.

Tùy từng loại văn bản được áp dụng những phương thức tống đạt khác nhau trong từng hoàn cảnh cụ thể nhằm đảm bảo hiệu quả của việc tống đạt, đương sự nhận được những thông tin tố tụng nhằm giải quyết vụ việc.

Thông tin hữu ích có thể bạn sẽ quan tâm:

• Vai trò của Luật sư tố tụng trong hoạt động pháp lý
• Chủ thể tham gia tố tụng dân sự theo pháp luật Việt Nam
• Quy định pháp luật về thủ tục giám đốc thẩm và tái thẩm trong tố tụng dân sự

4. Quy định về thủ tục tống đạt văn bản trực tiếp trong tố tụng dân sự

Tống đạt trực tiếp là phương thức được ưu tiên thực hiện, bởi đây là phương thức chuyển giao văn bản tố tụng tận tay người nhận, đảm bảo đương sự nhận được văn bản một cách nhanh chóng, chính xác. Thủ tục tống đạt trực tiếp cho cá nhân được thực hiện theo các quy định tại Điều 177 Bộ luật tố tụng dân sự:

• Văn bản tố tụng được tống đạt đến địa chỉ mà các đương sự đã gửi cho Tòa án theo phương thức đương sự yêu cầu hoặc tới địa chỉ mà các đương sự đã thỏa thuận và đề nghị Tòa án liên hệ theo địa chỉ đó.
• Văn bản tố tụng phải được giao trực tiếp cho cá nhân theo đúng quy định. Đương sự phải ký nhận theo quy định tại khoản 1 Điều 175 của Bộ luật này.
• Trường hợp người được tống đạt đã chuyển đến nơi cư trú mới và đã thông báo cho Tòa án việc thay đổi nơi cư trú thì tài liệu, giấy tờ tống đạt phải được giao tại địa chỉ mới. Đương sự phải ký nhận hoặc điểm chỉ theo quy định tại khoản 1 Điều 175 của Bộ luật này.
• Trường hợp đương sự không thông báo cho Tòa án biết về việc thay đổi địa chỉ nơi cư trú và địa chỉ nơi cư trú mới thì Tòa án thực hiện theo quy định tại Điều 179 và Điều 180 của Bộ luật này.
• Trường hợp người được tống đạt từ chối nhận văn bản tố tụng thì người thực hiện việc tống đạt phải lập biên bản trong đó nêu rõ lý do của việc từ chối, có xác nhận của đại diện tổ dân phố hoặc Công an xã, phường, thị trấn về việc người đó từ chối nhận văn bản tố tụng. Biên bản phải được lưu trong hồ sơ vụ án.
• Trường hợp người được tống đạt vắng mặt tại địa chỉ cư trú thì người thực hiện việc tống đạt phải lập biên bản và giao cho:

+ Người thân thích có đủ năng lực hành vi dân sự cùng nơi cư trú với họ

+ Hoặc tổ trưởng tổ dân phố, trưởng thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc

Những người nhận thay theo quy định trên khi nhận thay phải thực hiện việc ký nhận hoặc điểm chỉ và yêu cầu người này cam kết giao lại tận tay ngay cho người được cấp, tống đạt, thông báo. Biên bản phải được lưu trong hồ sơ vụ án.

• Trường hợp người được tống đạt vắng mặt ở nơi cư trú mà không rõ thời điểm trở về hoặc không rõ địa chỉ nơi cư trú mới của họ thì người thực hiện việc tống đạt phải lập biên bản về việc không thực hiện được việc cấp, tống đạt, thông báo, có xác nhận của đại diện tổ dân phố hoặc Công an xã, phường, thị trấn; đồng thời, thực hiện thủ tục niêm yết công khai văn bản cần tống đạt theo quy định tại Điều 179 của Bộ luật này. Biên bản phải được lưu trong hồ sơ vụ án.

Tại Điều 178 Bộ luật tố tụng dân sự cũng có những quy định về thủ tục tống đạt trực tiếp cho cơ quan, tổ chức:

“1. Trường hợp người được cấp, tống đạt, thông báo là cơ quan, tổ chức thì văn bản tố tụng phải được giao trực tiếp cho người đại diện theo pháp luật hoặc người chịu trách nhiệm nhận văn bản của cơ quan, tổ chức đó và phải được những người này ký nhận. Trường hợp cơ quan, tổ chức được cấp, tống đạt, thông báo có người đại diện tham gia tố tụng hoặc cử người đại diện nhận văn bản tố tụng thì những người này ký nhận văn bản tố tụng đó. Ngày ký nhận là ngày được cấp, tống đạt, thông báo.

2. Trường hợp người được cấp, tống đạt, thông báo từ chối nhận văn bản tố tụng hoặc vắng mặt thì thực hiện theo quy định tại khoản 4 và khoản 5 Điều 177 của Bộ luật này.”

Thủ trục tống đạt trực tiếp không chỉ giúp các đương sự trực tiếp nhận được các văn bản, tài liệu tố tụng trong quá trình tham gia tố tụng, đảm bảo cho các bên thực hiện đúng và đủ các quyền và nghĩa vụ của họ, mà còn giúp cho Tòa án tránh được những tranh chấp về việc không nhận được văn bản tố tụng, tránh tình trạng trì hoãn, giúp cho vụ án được giải quyết nhanh chóng. Qua những phân tích trên đây của chúng tôi, bạn có thể thấy rằng tống đạt có vai trò và ý nghĩa quan trọng trong hoạt động tố tụng. Do đó, cần tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật về tống đạt trong tố tụng dân sự để đảm bảo sự công bằng, minh bạch, hợp pháp trong quá trình xét xử vụ việc dân sự.