Quyền nuôi con thuộc về ai sau khi ly hôn, bố hay mẹ? Ly hôn đơn phương có được quyền nuôi con không? Đây là những câu hỏi thường gặp được Công ty Luật TNHH Meta Law tiếp nhận rất nhiều khi tư vấn ly hôn. Qua bài viết dưới đây, luật sư Mai Văn Xuân sẽ tư vấn và giải đáp quy định quyền nuôi con khi ly hôn theo pháp luật. Bạn đọc quan tâm, hãy cùng theo dõi nhé!

1. Quyền nuôi con khi đơn phương ly hôn như thế nào?

Căn cứ Điều 81 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 quy định như sau:

Điều 81. Việc trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con sau khi ly hôn:

1. Sau khi ly hôn, cha mẹ vẫn có quyền, nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình theo quy định của Luật này, Bộ luật dân sự và các luật khác có liên quan.
2. Vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con; nếu con từ đủ 07 tuổi trở lên thì phải xem xét nguyện vọng của con.
3. Con dưới 36 tháng tuổi được giao cho mẹ trực tiếp nuôi, trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con.

Tòa án luôn dựa vào nguyên tắc thỏa thuận giữa cha và mẹ của người con để quyết định ai sẽ là người được nuôi con. Do đó, cha, mẹ của người con có thể thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, về quyền và nghĩa vụ của mỗi bên sau đối với con vào thời điểm trước, trong hoặc sau khi yêu cầu Tòa án chấm dứt quan hệ vợ chồng hay quan hệ chung sống như vợ chồng.

Quy định trên cũng đã nêu rõ, sau khi ly hôn thì vợ, chồng thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con, nghĩa vụ, quyền của mỗi bên sau khi ly hôn đối với con; trường hợp không thỏa thuận được thì Tòa án quyết định giao con cho một bên trực tiếp nuôi căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con.

Đối với quyền nuôi con từ trên 3 tuổi đến dưới 7 tuổi, Tòa án sẽ quyết định người nuôi dưỡng trực tiếp nếu xem xét thấy một trong đôi bên đảm bảo điều kiện nuôi con về mọi mặt.Về quyền nuôi con trên 7 tuổi, Tòa án sẽ căn cứ dựa theo nguyện vọng của con và quyền lợi mọi mặt của trẻ.

Như vậy, để giành quyền nuôi con, vợ/chồng phải chứng minh mình có điều kiện nuôi con tốt hơn người còn lại. Những điều kiện cần chứng minh bao gồm cả về vật chất và về tinh thần. Cụ thể:

 Điều kiện về vật chất

• Thu nhập ổn định: Mức lương, công việc hiện tại, khả năng tài chính để đảm bảo ăn ở, học hành cho con.
• Chỗ ở ổn định: Có nhà riêng hoặc chỗ ở lâu dài, đảm bảo điều kiện sinh hoạt cho trẻ (an toàn, vệ sinh…).
• Điều kiện chăm sóc y tế, học tập: Gần bệnh viện, trường học tốt, có khả năng chi trả cho các chi phí này.

Để chứng minh được vấn đề này, cần cung cấp cho Toà án những giấy tờ như: hợp đồng lao động, bảng lương, giấy tờ chứng minh về quyền sở hữu đất, sở hữu nhà (sổ đỏ), sổ tiết kiệm…

Điều kiện về tinh thần

Những yếu tố liên quan đến môi trường sống và sự phát triển tâm lý, đạo đức của trẻ:

• Thời gian chăm sóc, giáo dục con: Ai có thời gian, sự quan tâm, gần gũi với con hơn.
• Tình cảm gắn bó với con: Mức độ gần gũi, con muốn sống với ai
• Nhân cách, đạo đức, lối sống của người nuôi dưỡng: Không có tiền án, tiền sự, không nghiện ma túy, cờ bạc, rượu chè…
• Môi trường sống lành mạnh: Không có bạo lực gia đình, mâu thuẫn ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Về mặt pháp lý, Tòa án sẽ giải quyết quyền nuôi con trong độ tuổi từ trên 3 đến dưới 7 dựa trên các căn cứ mà cha, mẹ cung cấp, chứng minh được mình là người đáp ứng đủ các điều kiện đảm bảo quyền lợi mọi mặt của trẻ.

2. Thay đổi quyền nuôi con sau khi ly hôn được quy định như thế nào?

Sau khi ly hôn, vợ chồng có thể thỏa thuận về người trực tiếp nuôi con hoặc nuôi con theo quyết định của Tòa án. Tuy nhiên, người trực tiếp nuôi con có thể được thay đổi khi có các căn cứ được quy định tại Điều 84 Luật Hôn nhân gia đình 2014, cụ thể như sau:

Điều 84. Thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn

1. Trong trường hợp có yêu cầu của cha, mẹ hoặc cá nhân, tổ chức được quy định tại khoản 5 Điều này, Tòa án có thể quyết định việc thay đổi người trực tiếp nuôi con.
2. Việc thay đổi người trực tiếp nuôi con được giải quyết khi có một trong các căn cứ sau đây:
   1. Cha, mẹ có thỏa thuận về việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phù hợp với lợi ích của con;
   2. Người trực tiếp nuôi con không còn đủ điều kiện trực tiếp trông nom, chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con.
3. Việc thay đổi người trực tiếp nuôi con phải xem xét nguyện vọng của con từ đủ 07 tuổi trở lên.
4. Trong trường hợp xét thấy cả cha và mẹ đều không đủ điều kiện trực tiếp nuôi con thì Tòa án quyết định giao con cho người giám hộ theo quy định của Bộ luật dân sự.
5. Trong trường hợp có căn cứ theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều này thì trên cơ sở lợi ích của con, cá nhân, cơ quan, tổ chức sau có quyền yêu cầu thay đổi người trực tiếp nuôi con:
   1. Người thân thích;
   2. Cơ quan quản lý nhà nước về gia đình;
   3. Cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em;
   4. Hội liên hiệp phụ nữ.

Như vậy, điều kiện thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn được quy định như trên.

Vậy, sau khi cha hoặc mẹ được giao trực tiếp chăm sóc con sau ly hôn, nhưng nếu có căn cứ chứng minh họ không đủ điều kiện hoặc có thỏa thuận khác thì vẫn có thể thay đổi người trực tiếp chăm sóc con.

3. Nghĩa vụ cấp dưỡng cho con sau khi ly hôn được quy định ra sao?

Nghĩa vụ cấp dưỡng cho con sau khi ly hôn là trách nhiệm pháp lý của cha hoặc mẹ không trực tiếp nuôi con, nhằm đảm bảo quyền lợi về vật chất và tinh thần cho con sau khi cha mẹ ly hôn. Theo quy định của Luật Hôn nhân gia đình 2014, cấp dưỡng được hiểu là việc một người có nghĩa vụ đóng góp tiền hoặc tài sản khác để đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người không sống chung với mình mà có quan hệ hôn nhân, huyết thống hoặc nuôi dưỡng trong trường hợp người đó là người chưa thành niên, người đã thành niên mà không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình hoặc người gặp khó khăn, túng thiếu.

Bên cạnh đó, theo quy định tại khoản 2 Điều 82 Luật Hôn nhân gia đình 2014, sau khi ly hôn, người không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con như sau:

“2. Cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con.”

Người không trực tiếp nuôi con sẽ phải có trách nhiệm cấp dưỡng nuôi con cho đến khi con thành niên và có khả năng lao động hoặc có tài sản để tự nuôi mình.

Trong trường hợp người có nghĩa vụ cấp dưỡng không thực hiện nghĩa vụ, người trực tiếp nuôi con có quyền yêu cầu Tòa án cấp huyện nơi người không trực tiếp nuôi con giải quyết việc thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng. Hồ sơ bao gồm:

• Giấy khai sinh của con;
• Quyết định ly hôn của tòa án;
• Đơn khởi kiện cấp dưỡng;
• Căn cước công dân.

4. Mức cấp dưỡng cho con sau khi ly hôn được quy định như thế nào?

Mức cấp dưỡng được xác định dựa trên thỏa thuận giữa các bên, căn cứ vào thu nhập, khả năng thực tế của người có nghĩa vụ cấp dưỡng và nhu cầu thiết yếu của người được cấp dưỡng. Nếu không thỏa thuận được, Tòa án sẽ quyết định mức cấp dưỡng, nhưng không thấp hơn một nửa tháng lương tối thiểu vùng tại nơi người cấp dưỡng đang cư trú cho mỗi tháng đối với mỗi người con.

Bên cạnh đó, mức cấp dưỡng này cũng có thể thay đổi do thỏa thuận của các bên, nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết. Tòa án tạo điều kiện cho các bên tự thỏa thuận dựa vào điều kiện, thu nhập của người cấp dưỡng; nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết.

Bạn đọc cùng quan tâm đến những vấn đề pháp lý khi ly hôn:

• Định hướng giải quyết Tranh chấp đất đai sau khi ly hôn thấu tình đạt lý
• Đơn khởi kiện tranh chấp tài sản sau ly hôn
• Ly hôn đơn phương với người nước ngoài: Quy trình, giải pháp và những lưu ý pháp lý

5. Thu nhập bao nhiêu thì được quyền nuôi con?

Hiện nay, pháp luật Việt Nam không quy định mức thu nhập cụ thể để được quyền nuôi con sau ly hôn. Thay vào đó,òa án sẽ xem xét toàn diện các yếu tố và quyết định người trực tiếp chăm sóc con dựa trên khả năng đảm bảo quyền lợi tốt nhất cho trẻ.

Nếu con dưới 36 tháng tuổi, quyền nuôi con thường thuộc về mẹ, trừ khi có lý do đặc biệt. Với trẻ từ 7 tuổi trở lên, Tòa án sẽ cân nhắc thêm nguyện vọng của con khi ra quyết định.

Tóm lại, việc xác định quyền nuôi con không chỉ dựa vào thu nhập mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như mức sống địa phương, tình trạng kinh tế của cha mẹ, hoàn cảnh gia đình và nhu cầu thực tế của trẻ.

Luật sư sẽ có những tư vấn phù hợp, cùng bạn thu thập, xác minh chứng cứ, tài liệu để tìm ra hướng giải quyết hiệu quả nhất, giúp bạn bảo vệ đầu đủ nhất những quyền lợi và lợi ích hợp pháp của bạn và con bạn khi giải quyết các vấn đề liên quan đến cấp dưỡng và nuôi con sau khi ly hôn.

Kết luận

Trên đây là những giải đáp của Meta Law giúp độc giả hiểu được Ly hôn đơn phương có được quyền nuôi con không? Các thủ tục giành quyền nuôi con khi ly hôn, hồ sơ tài liệu cần chuẩn bị khi thực hiện thủ tục cũng như giải đáp xung quanh các vấn đề về quyền nuôi con. Nếu bạn đang đứng trước quyết định ly hôn đơn phương và lo lắng về quyền nuôi con, việc hiểu rõ quy định pháp luật là vô cùng cần thiết. Đừng ngần ngại liên hệ với đội ngũ luật sư giàu kinh nghiệm của chúng tôi để được tư vấn cụ thể và bảo vệ quyền lợi chính đáng của bạn và con cái một cách tốt nhất.