Định hướng giải quyết Tranh chấp đất đai sau khi ly hôn thấu tình đạt lý

Hiện nay, quyền sử dụng đất ngày càng có giá trị hơn dẫn đến tranh chấp đất đai diễn ra ngày càng nhiều, nghiêm trọng hơn. Tranh chấp đất đai sau khi ly hôn là một trong những tranh chấp pháp lý phổ biến. Qua bài viết dưới đây, Luật sư Mai Văn Xuân sẽ giúp bạn hiểu rõ về hồ sơ, thủ tục và phương thức giải quyết khi xảy ra tranh chấp tài sản liên quan đến đất đai sau ly hôn.

1. Tranh chấp đất đai khi ly hôn là gì?

Khi người vợ và người chồng có nhiều quá nhiều mâu thuẫn dẫn đến việc cả hai không thể tiếp tục kéo dài cuộc hôn nhân được nữa và đi đến quyết định ly hôn từ phía của một bên hoặc từ sự đồng thuận của hai bên. Khi ly hôn, tài sản được phân chia dựa trên quy định pháp luật về hôn nhân và gia đình. Nhưng nhiều trường hợp hai bên không thỏa thuận được hoặc không đồng ý với ý kiến của Tòa thì họ có thể khởi kiện.

Từ các quy định tại Luật Hôn nhân và gia đình 2014, có thể hiểu:

Tranh chấp đất đai sau khi ly hôn (tranh chấp tài sản là bất động sản sau ly hôn) là những mâu thuẫn, bất đồng giữa vợ và chồng, phát sinh do không thống nhất được ý kiến về việc phân chia tài sản chung liên quan đến đất đai khi ly hôn như: quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất (nhà ở, công trình).

2. Ly hôn trước chia tài sản sau được không

Ly hôn trước – chia tài sản sau là một trong những cách xử lý phổ biến trong thực tế khi hai bên chưa thể thỏa thuận hoặc chưa có đủ điều kiện giải quyết tài sản ngay tại thời điểm ly hôn.

2.1. Hậu quả pháp lý về quan hệ nhân thân giữa vợ chồng ly hôn

• Khi quyết định, bản án của Tòa án giải quyết ly hôn có hiệu lực thì quan hệ nhân thân giữa vợ và chồng chấm dứt.
• Các quyền và nghĩa vụ về nhân thân giữa vợ và chồng sẽ đương nhiên chấm dứt. Đồng thời các quyền, nghĩa vụ khác theo quy định của luật Hôn nhân và gia đình giữa hai bên sẽ cũng sẽ không còn.
• Kể từ thời điểm bản án, quyết định của Tòa án giải quyết ly hôn có hiệu lực pháp luật thì cá nhân đó là người độc thân. Họ hoàn toàn có thể kết hôn với một người khác mà không phải chịu bất kỳ sự ràng buộc nào từ bên còn lại.

2.2. Việc chia tài sản của vợ chồng khi ly hôn

Việc phân chia tài sản khi ly hôn được quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 theo 3 nguyên tắc như sau:

• Nguyên tắc chia đôi: Có thể hiểu một cách đơn giản là mỗi bên được sở hữu một nửa (½) giá trị tài sản có được trong thời kỳ hôn nhân. Tuy vậy, trong quá trình thẩm định sẽ còn dựa vào một số yếu tố khác như hoàn cảnh riêng của mỗi bên, công sức lao động đóng góp, sai sót của vợ, chồng.

Nghĩa là, không phải trường hợp nào cũng áp dụng chia đôi 50:50 giá trị tài sản mà có thể linh hoạt hơn theo tình huống thực tế. Có rất nhiều trường hợp đặc biệt khối tài sản tạo lập được chia theo tỷ lệ 70:30 hay 80:20 vẫn được xem là hợp pháp và đúng với quy định.

• Nguyên tắc phân chia tài sản chung bằng hiện vật: Với nguyên tắc chia tài sản ly hôn này, pháp luật sẽ ưu tiên phân chia các tài sản bằng hiện vật trước nếu không chia được bằng hiện vật thì mới định giá thành tiền để phân chia, bên nhận hiện vật sẽ có trách nhiệm thanh toán lại cho bên kia số tiền chênh lệch.
• Nguyên tắc tài sản riêng của ai thuộc sở hữu của người đó: Trừ các loại tài sản riêng đã nhập vào tài sản chung. Ngoài ra, trong trường hợp có sự sáp nhập, trộn lẫn giữa tài sản chung với tài sản riêng trong quá trình phân chia tài sản khi ly hôn thì bên không nhận tài sản sẽ được bên còn lại thanh toán phần giá trị mà mình đã đóng góp vào để tạo lập nên khối tài sản đó.

Như vậy: Việc chia tài sản chung vợ chồng có thể được giải quyết theo thỏa thuận của vợ, chồng hoặc do Tòa án quyết định. Hai vợ, chồng có thể yêu cầu phân chia tài sản ngay trong đơn ly hôn. Ngược lại, nếu trong đơn không đề cập đến vấn đề này thì tài sản đó vẫn thuộc sở hữu chung vợ chồng.

Do đó, dù đã ly hôn, các bên có thể thỏa phân chia tài sản sau đó hoặc nếu có yêu cầu hoặc tranh chấp về tài sản chung thì một trong hai bên hoặc cả hai bên đều có quyền yêu cầu Tòa án phân chia tài sản chung (tách ra thành một vụ án/việc dân sự riêng biệt) hay nói cách khác có thể ly hôn trước và chia tài sản sau.

2.3. Các phương thức giải quyết tranh chấp đất đai sau khi ly hôn

Theo quy định tại Điều 38 Luật Hôn nhân và gia đình 2014 và Điều 235 Luật Đất đai 2024, tranh chấp đất đai liên quan đến phân chia tài sản sau khi ly hôn có thể được giải quyết bằng 3 phương thức sau:

1. Vợ và chồng tự thỏa thuận, thương lượng với nhau.
2. Giải quyết tranh chấp đất đai thông qua hòa giải (có sự tham gia của bên thứ 3).
3. Thực hiện thủ tục khởi kiện yêu cầu Tòa án có thẩm quyền giải quyết tranh chấp đất đai.

Tùy vào từng trường hợp tranh chấp cụ thể, hai vợ chồng có thể lựa chọn phương thức giải quyết phù hợp theo đúng quy định của pháp luật.

3. Thủ tục khởi kiện giải quyết tranh chấp đất đai khi ly hôn tại Tòa án

Việc giải quyết tranh chấp đất đai liên quan đến phân chia tài sản sau ly hôn tại Tòa án rất phức tạp, được quy định tại nhiều văn bản quy phạm pháp luật như: Luật Đất đai 2024, Luật hôn nhân và gia đình 2014, Bộ luật Tố tụng dân sự 2015. Quy định chi tiết như sau:

3.1. Hồ sơ khởi kiện

Trước khi yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp đất đai sau khi ly hôn, bạn cần chuẩn bị bộ hồ sơ khởi kiện, bao gồm:

• Đơn khởi kiện tranh chấp đất đai (*) theo mẫu số 23-DS (ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP).
• Giấy tờ pháp lý của nguyên đơn, bao gồm: CCCD/hộ chiếu còn hiệu lực.
• Giấy tờ xác nhận thông tin cư trú của bị đơn.
• Giấy tờ chứng minh mối quan hệ của 2 vợ chồng: Giấy đăng ký kết hôn/quyết định/bản án ly hôn do Tòa án ban hành.
• Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất của vợ và chồng.
• Tài liệu chứng minh quá trình tạo lập, duy trì, phát triển, sử dụng đất, sở hữu các tài sản gắn liền trên đất, công sức đóng góp của 2 bên vợ và chồng.
• Các tài liệu, chứng cứ khác chứng minh cho yêu cầu khởi kiện tranh chấp đất đai sau khi ly hôn.

(*) Trong đơn đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai phải nêu rõ nội dung yêu cầu Tòa án giải quyết tranh chấp về việc phân chia tài sản sau ly hôn là quyền sử dụng đất đai/quyền sở hữu tài sản trên đất đai. Tải mẫu miễn phí: Đơn khởi kiện đề nghị giải quyết tranh chấp đất đai.

3.2. Thẩm quyền giải quyết của Tòa án

Tòa án nhân dân có thẩm quyền giải quyết tranh chấp phân chia tài sản chung của vợ và chồng sau ly hôn liên quan đến đất đai được xác định căn cứ Điều 35, Điều 37 và Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015. Cụ thể:

• Tòa án nhân dân cấp huyện giải quyết thông thường.
• Tòa án nhân dân cấp tỉnh giải quyết có yếu tố nước ngoài.
• Tòa án nhân dân theo lãnh thổ nơi có bất động sản tranh chấp giải quyết.

Như vậy, tùy vào từng trường hợp cụ thể mà vợ, chồng nộp hồ sơ giải quyết tranh chấp đất đai sau khi ly hôn tại đúng cơ quan có thẩm quyền theo đúng quy định.

3.3. Quy trình giải quyết

Quy trình thủ tục giải quyết tranh chấp đất đai sau khi ly hôn tại Tòa án được tiến hành theo đúng trình tự tố tụng dân sự, bao gồm 5 bước sau:

* Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ yêu cầu giải quyết và nộp tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền.

Bạn có thể nộp hồ sơ trực tiếp tại Tòa hoặc gửi qua bưu điện.

* Bước 2: Tòa kiểm tra và xử lý hồ sơ khởi kiện

Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Tòa án thực hiện các công việc sau:

• Trong thời hạn 3 ngày: Chánh án Tòa án phân công 1 Thẩm phán chịu trách nhiệm xử lý hồ sơ khởi kiện tranh chấp đất đai sau khi ly hôn.
• Trong thời hạn 5 ngày (kể từ ngày được phân công nhiệm vụ): Thẩm phán hoàn tất xem xét tính hợp lệ của hồ sơ và thực hiện:
• Yêu cầu người khởi kiện bổ sung, sửa đổi nếu hồ sơ có sai sót, chưa hợp lệ.
• Tiếp tục tiến hành thủ tục thụ lý vụ án theo đúng quy định nếu hồ sơ hợp lệ.

* Bước 3: Tòa tiến hành thụ lý vụ án, thông báo nộp tạm ứng án phí

• Thẩm phán dự tính tạm ứng án phí tranh chấp đất đai và gửi thông báo bằng văn bản yêu cầu người khởi kiện nộp tạm ứng án phí.
• Thời hạn nộp tạm ứng án phí là 7 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo từ Tòa án (trừ các trường hợp được miễn án phí theo quy định của pháp luật).
• Sau khi nộp tiền tạm ứng án phí, bạn gửi biên lai đến Tòa để Tòa thực hiện thủ tục thụ lý vụ án theo đúng quy định.
• Trong thời hạn 3 ngày, Tòa sẽ gửi thông báo bằng văn bản cho các bên liên quan về việc đã thụ lý vụ án tranh chấp đất đai sau khi ly hôn.

* Bước 4: Tòa tiến hành thủ tục hòa giải

Trong thời gian chuẩn bị đưa vụ án ra xét xử, Tòa sẽ tiến hành thủ tục hòa giải nhằm giúp vợ và chồng đạt được thỏa thuận chung về phương án giải quyết tranh chấp đất đai:

• Nếu hòa giải thành công: Tòa lập biên bản hòa giải tranh chấp đất đai sau khi ly hôn, có đầy đủ chữ ký của các bên tham gia và ra quyết định công nhận sự thỏa thuận của vợ và chồng.
• Nếu hòa giải không thành: Tòa tiếp tục tiến hành giải quyết vụ án theo đúng trình tự được quy định tại Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

* Bước 5: Tòa tổ chức xét xử sơ thẩm và ra bản án/quyết định giải quyết tranh chấp

Tại các phiên xét xử, Tòa sẽ căn cứ vào các tình tiết, tài liệu, chứng cứ và lời trình bày của các bên và các quy định pháp luật liên quan để xem xét, ra bản án/quyết định giải quyết tranh chấp đất đai sau khi ly hôn sơ thẩm.

Tại thời điểm bản án/quyết định sơ thẩm của Tòa án có hiệu lực các bên phải chấp hành nghiêm chỉnh.

4. Dịch vụ giải quyết tranh chấp đất đai sau khi ly hôn

Với mục tiêu giúp khách hàng nhanh chóng giải quyết tranh chấp một cách nhanh gọn, hiệu quả với mức chi phí cạnh tranh, Meta Law nhận tư vấn, giải quyết tranh chấp phân chia tài sản là đất đai sau khi ly hôn trong hầu hết mọi trường hợp.

Đội ngũ luật sư chuyên môn giỏi, có đạo đức, tâm huyết với nghề và giàu kinh nghiệm thực chiến tại Meta Law cam kết giúp khách hàng đưa ra phương án giải quyết tranh chấp hữu hiệu với tiêu chí:

• Đặt quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng là trên hết.
• Chi phí dịch vụ hợp lý, báo giá minh bạch, cam kết không phát sinh thêm sau khi ký hợp đồng.
• Quy trình dịch vụ tinh gọn, tối ưu thời gian triển khai dịch vụ, giảm thiểu tối đa số lần phải làm việc với Tòa.
• Luật sư trực tiếp tham gia các hoạt động ngoài tố tụng và trong tố tụng để bảo vệ tối đa quyền lợi cho khách hàng.

Bạn đọc cùng quan tâm đến những thông tin hữu ích khi xảy ra tranh chấp ly hôn:

• Đơn khởi kiện tranh chấp tài sản sau ly hôn
• Ly hôn đơn phương với người nước ngoài: Quy trình, giải pháp và những lưu ý pháp lý
• Ngoại tình có được đơn phương ly hôn không?

Kết luận

Tranh chấp đất đai sau khi ly hôn thường phức tạp do liên quan đến quyền sở hữu, công sức đóng góp. Do đó, việc nắm rõ thủ tục sẽ giúp các bên chủ động bảo vệ quyền lợi, tránh kéo dài căng thẳng. Để đảm bảo quy trình được thực hiện đúng luật và hiệu quả, việc tìm đến luật sư giải quyết tranh chấp tài sản ly hôn là lựa chọn an toàn và cần thiết.