Đơn phản tố tranh chấp đất đai: Công cụ bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bị đơn

Trong các vụ án dân sự nói chung và tranh chấp đất đai nói riêng, đơn phản tố là một trong những quyền năng pháp lý quan trọng mà pháp luật dành cho bị đơn nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trước yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn. Thông qua việc nộp đơn phản tố, bị đơn không chỉ đưa ra quan điểm phản bác mà còn góp phần làm rõ bản chất vụ án và yêu cầu Tòa án xem xét, giải quyết toàn diện, khách quan mọi tình tiết của vụ việc. Tuy nhiên, việc soạn thảo đơn phản tố cần tuân thủ đúng trình tự, hình thức và điều kiện pháp luật quy định để đảm bảo được Tòa án chấp nhận và xem xét giải quyết. Luật sư Mai Văn Xuân sẽ cung cấp những kiến thức cần thiết về đơn phản tố tranh chấp đất đai, đồng thời hướng dẫn cách soạn thảo mẫu đơn đúng quy định, giúp người dân dễ dàng thực hiện quyền bảo vệ lợi ích của mình trong quá trình tố tụng.

1. Phản tố trong tranh chấp đất đai

Tại Khoản 4 Điều 72 Bộ luật tố tụng dân sự 2015 đã đề cập đến quyền phản tố của bị đơn trong tranh chấp dân sự như sau: “Đưa ra yêu cầu phản tố đối với nguyên đơn, nếu có liên quan đến yêu cầu của nguyên đơn hoặc đề nghị đối trừ với nghĩa vụ của nguyên đơn. Đối với yêu cầu phản tố thì bị đơn có quyền, nghĩa vụ của nguyên đơn quy định tại Điều 71 của Bộ luật này.”

Như vậy, phản tố là quyền của bị đơn (người bị khởi kiện) trong các vụ án dân sự nói chung hay trong tranh chấp đất đai nói riêng, cho phép họ có quyền khởi kiện ngược lại đối với nguyên đơn (người khởi kiện). Nói cách khác, khi bị đơn cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình bị ảnh hưởng hoặc cần được bảo vệ, họ có thể khởi kiện lại nguyên đơn trong cùng một vụ án đang được Tòa án giải quyết.

Để thực hiện quyền phản tố, bị đơn cần làm đơn phản tố và gửi đến Tòa án có thẩm quyền. Yêu cầu phản tố sẽ được Tòa án xem xét, giải quyết cùng với yêu cầu khởi kiện ban đầu của nguyên đơn, với điều kiện nội dung phản tố có liên quan đến nội dung của đơn khởi kiện. Việc giải quyết đồng thời giúp Tòa án làm rõ toàn bộ vụ việc, đảm bảo quyền lợi của các bên và tránh phát sinh thêm tranh chấp mới.

2. Đơn phản tố trong tranh chấp đất đai là gì?

Bị đơn thực hiện quyền phản tố của mình thông qua việc nộp, gửi đơn đơn phản tố đến Tòa án để được xem xét giải quyết cùng với đơn khởi kiện của nguyên đơn trong vụ án khi các nội dung trong đơn phản tố có liên quan đến đơn khởi kiện.

2.1. Điều kiện nộp đơn phản tố tranh chấp đất đai

Cùng với việc phải nộp cho Tòa án văn bản ghi ý kiến của mình đối với yêu cầu của nguyên đơn, bị đơn có quyền yêu cầu phản tố đối với nguyên đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập. Đơn phản tố của bị đơn chỉ được tòa án chấp thuận khi đáp ứng các điều kiện sau:

• Về thời hạn: Bị đơn phải nộp đơn phản tố trước thời điểm mở phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải (Khoản 3 Điều 200, BLTTDS 2015).
• Về hình thức: Việc thực hiện quyền phản tố của bị đơn phải tuân thủ hình thức như khởi kiện của nguyên đơn đối với một vụ việc, có nghĩa là bị đơn phải soạn đơn phản tố bằng văn bản và gửi tới Tòa án có thẩm quyền để được xem xét.
• Về nội dung: Đơn phản tố của bị đơn được chấp nhận khi thuộc một trong các trường hợp sau đây:

1. Yêu cầu phản tố để bù trừ nghĩa vụ với yêu cầu của nguyên đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập;
2. Yêu cầu phản tố được chấp nhận dẫn đến loại trừ việc chấp nhận một phần hoặc toàn bộ yêu cầu của nguyên đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập;
3. Giữa yêu cầu phản tố và yêu cầu của nguyên đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập có sự liên quan với nhau và nếu được giải quyết trong cùng một vụ án thì làm cho việc giải quyết vụ án được chính xác và nhanh hơn.

2.2. Án phí khi nộp đơn phản tố

• Nghĩa vụ nộp tiền tạm ứng án phí: Bị đơn có yêu cầu phản tố đối với nguyên đơn trong vụ án tranh chấp đất đai có nghĩa vụ nộp tiền tạm ứng án phí sơ thẩm, trừ trường hợp được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí.
• Nghĩa vụ chịu án phí: Bị đơn phải chịu án phí sơ thẩm nếu yêu cầu phản tố của họ không được Tòa án chấp nhận, trừ trường hợp được miễn hoặc không phải chịu án phí sơ thẩm.

3. Vai trò của đơn phản tố trong quá trình giải quyết tranh chấp đất đai

• Thứ nhất, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bị đơn. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng cho sự ra đời của quyền phản tố trong giải quyết tranh chấp nói chung và tranh chấp đất đai nói riêng. Trong một vụ án dân sự, bị đơn thường ở thế bị động khi bị nguyên đơn khởi kiện. Tuy nhiên, thông qua đơn phản tố, bị đơn có thể chủ động đưa ra yêu cầu ngược lại nếu thấy quyền, lợi ích của mình bị ảnh hưởng bởi yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn.
• Thứ hai, giúp Tòa án giải quyết vụ án một cách toàn diện và triệt để. Khi đơn phản tố được chấp nhận, tức là Tòa án sẽ xem xét đồng thời cả yêu cầu của nguyên đơn và bị đơn. Như vậy, Tòa án có thể đưa ra phán quyết bao quát cả hai yêu cầu, xử lý triệt để mâu thuẫn giữa các bên. Điều này giúp tránh tình trạng giải quyết chưa dứt điểm, dẫn đến phát sinh thêm vụ kiện khác sau này.
• Thứ ba, góp phần đảm bảo công lý được thực thi. Đơn phản tố góp phần tạo điều kiện cho các bên trong vụ án dân sự có cơ hội bảo vệ quyền lợi của mình một cách công bằng. Khi bị đơn có quyền phản tố, Tòa án không chỉ xét xử yêu cầu của nguyên đơn mà còn phải xem xét yêu cầu của bị đơn, từ đó đưa ra phán quyết toàn diện, khách quan. Điều này giúp ngăn chặn việc xét xử một chiều, bảo vệ quyền lợi của tất cả các bên và đảm bảo rằng mọi yếu tố, chứng cứ đều được xem xét đầy đủ, góp phần đạt được quyết định công bằng, chính xác.

4. Quy trình xử lý đơn phản tố trong tranh chấp đất đai

Thủ tục yêu cầu phản tố của bị đơn được thực hiện theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự 2015 về thủ tục khởi kiện của nguyên đơn.

Bước 1: Nộp đơn phản tố

Bị đơn cần phải soạn thảo đơn phản tố bằng văn bản và gửi tới Tòa án có thẩm quyền để xem xét.

Bước 2: Thẩm phán xem xét đơn phản tố

• Trường hợp yêu cầu phản tố của bị đơn không được tòa án chấp nhận để giải quyết trong cùng một vụ án thì bị đơn có quyền khởi kiện vụ án khác. Như vậy, Bị đơn cần tuân thủ các quy định về thời hạn nộp đơn, hình thức và nội dung đơn phản tố theo quy định pháp luật để có thể đảm bảo quyền lợi tốt nhất của mình. Nếu không buộc phải khởi kiện một vụ việc độc lập sẽ mất khá nhiều thời gian, công sức để giải quyết một vụ việc tranh chấp.
• Trường hợp yêu cầu phản tố của bị đơn được tòa án chấp nhận: Trong trường hợp yêu cầu phản tố của bị đơn được Tòa án chấp nhận thì yêu cầu này sẽ được xem xét giải quyết như đối với yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn trong vụ việc/vụ án. Bị đơn cần nộp các hồ sơ, chứng cứ theo yêu cầu của tòa án đồng thời thực hiện nghĩa vụ nộp tiền tạm ứng án ph theo quy định.

Bước 3: Chuẩn bị và xét xử vụ án

Sau khi phản tố mà nguyên đơn rút đơn khởi kiện (đã được tòa án triệu tập mà không ra) thì tòa án sẽ giải quyết như sau:

• Nếu bị đơn rút đơn phản tố thì tòa án ra quyết định đình chỉ vụ án;
• Bị đơn không rút hoặc chỉ rút một phần yêu cầu phản tố thì tòa án ra quyết định đình chỉ giải quyết với yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, bị đơn khi này trở thành nguyên đơn, nguyên đơn trở thành bị đơn;
• Bị đơn rút toàn bộ yêu cầu phản tố, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan không rút hoặc chỉ rút một phần yêu cầu này thì tòa án ra quyết định đình chỉ giải quyết yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, yêu cầu phản tố của bị đơn, nguyên vớ quyền lợi nghĩa vụ liên quan trở thành nguyên đơn, người nào bị kiện thì trở thành bị đơn.

Nếu bị đơn có yêu cầu phản tố mà vắng mặt lần 2 (không có người đại diện tham gia phiên sơ thẩm) thì bị coi là từ bỏ yêu cầu phản tố và bị đơn tòa án có quyền đình chỉ vụ việc.

Bạn đọc cùng quan tâm đến những thông tin hữu ích khác liên quan đến những vụ việc tranh chấp đất đai:

• Luật đất đai tranh chấp lối đi chung: Hiểu đúng để giải quyết hiệu quả
• Chứng cứ và vai trò của chứng cứ trong tranh chấp đất đai
• Nguyên nhân và hướng dẫn giải quyết tranh chấp đất đai đã có sổ đỏ

5. Mẫu đơn phản tố tranh chấp đất đai mới nhất

Tham khảo mẫu đơn phản tố tranh chấp đất đai mới nhất tại đây!

Trên đây là mẫu đơn và hướng dẫn chi tiết về soạn thảo đơn phản tố trong tranh chấp đất đai. Việc soạn thảo và nộp đơn phản tố đúng quy định không chỉ giúp bị đơn bảo vệ quyền lợi một cách chủ động mà còn góp phần làm rõ nội dung tranh chấp, giúp Tòa án giải quyết vụ án toàn diện, khách quan và triệt để hơn. Nếu bạn còn bất kỳ điều gì thắc mắc đừng ngần ngại liên hệ ngay với META Law Firm qua Hotline 0869.898.809. Đội ngũ luật sư và chuyên viên pháp lý giàu kinh nghiệm của chúng tôi sẽ đồng hành và hỗ trợ bạn giải quyết tranh chấp một cách hiệu quả!