Luật đất đai tranh chấp lối đi chung: Hiểu đúng để giải quyết hiệu quả

Trong đời sống hàng ngày, đặc biệt ở khu vực nông thôn hoặc khu dân cư đông đúc, lối đi chung là một phần không thể thiếu, phục vụ nhu cầu đi lại của nhiều hộ gia đình. Tuy nhiên, không phải lúc nào việc sử dụng lối đi chung cũng diễn ra suôn sẻ. Trên thực tế, rất nhiều tranh chấp đã phát sinh từ việc lấn chiếm, rào chắn hoặc không thừa nhận quyền sử dụng lối đi của người khác. Trước thực trạng đó, luật đất đai tranh chấp lối đi chung đóng vai trò rất quan trọng trong việc điều chỉnh, hướng dẫn và đưa ra các phương án giải quyết phù hợp, đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người dân, đồng thời giữ gìn trật tự, an toàn xã hội. Bài viết của Luật sư Mai Văn Xuân sẽ cung cấp cho các bạn cái nhìn toàn diện về tranh chấp đất đai lối đi chung.

1. Lối đi chung là gì? Tranh chấp lối đi chung là gì?

Lối đi chung được hiểu là phần diện tích đất mà nhiều hộ gia đình, cá nhân cùng sử dụng để đi lại, kết nối với đường công cộng. Có hai loại lối đi chung phổ biến:

• Lối đi theo thỏa thuận: Các bên sử dụng đất thống nhất chia sẻ lối đi và có thể ghi nhận bằng văn bản.
• Lối đi theo nhu cầu thiết yếu: Khi thửa đất bị vây quanh, không có lối ra đường công cộng, thì chủ đất có quyền yêu cầu mở lối đi qua bất động sản liền kề.

Do đó, có thể hiểu rằng lối đi chung là một phần diện tích đất được dành riêng cho người sử dụng đất sử dụng làm đường đi đến đường công cộng. Tranh chấp lối đi chung là xung đột giữa những người sử dụng đất liền kề phát sinh do việc xung đột phát sinh do lấn chiếm và chiếm đóng đất đai. Đây là một tranh chấp rất phổ biến trong cuộc sống, nhưng ít người biết cách giải quyết.

2. Quy trình luật đất đai giải quyết tranh chấp lối đi chung

Dưới đây là một số cách giải quyết tranh chấp lối đi chung:

2.1. Tự hòa giải hoặc hòa giải cơ sở (tùy chọn)

Nhà nước ưu tiên và khuyến khích các bên liên quan đến tranh chấp đất đai lối đi chung giải quyết tranh chấp thông qua tự thương lượng. Ngoài ra, hai bên có thể đàm phán hòa giải, trong đó có bên thứ ba làm trung gian hòa giải cho các bên tranh chấp.

2.2. Hòa giải của Ủy ban nhân dân xã (bắt buộc)

Nếu các bên không thể đạt được giải pháp cuối cùng thông qua tự hòa giải thì phải nộp đơn xin hòa giải lên Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất tranh chấp. Trước khi đưa tranh chấp ra Tòa án, trước tiên phải hòa giải tại ủy ban nhân dân cấp xã.

Sau khi đạt được thỏa thuận về lối đi chung thông qua tự hòa giải hoặc thông qua trung gian, có thể đưa ra cam kết về lối đi chung và thỏa thuận cam kết có thể được ghi lại bằng văn bản để tránh tranh chấp trong tương lai.

2.3. Giải quyết luật đất đai tranh chấp lối đi chung tại Ủy ban nhân dân có thẩm quyền

• Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp lối đi chung đến Ủy ban nhân dân có thẩm quyền.
• Đối với tranh chấp giữa gia đình và cá nhân thì nộp đơn đến Ủy ban nhân dân cấp huyện.

Trường hợp không đồng ý với quyết định của Ủy ban nhân dân thì đương sự có quyền khiếu nại lên Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh hoặc khởi kiện ra tòa án theo quy định của pháp luật.

2.4. Quy trình khởi kiện tại Tòa án về luật đất đai tranh chấp lối đi chung

Bước 1: Gửi đơn khởi kiện

Người có yêu cầu khởi kiện cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ và nộp đơn đến Tòa án nhân dân có thẩm quyền. Việc nộp đơn có thể thực hiện trực tiếp tại Tòa án hoặc gửi qua đường bưu chính. Sau khi tiếp nhận đơn, Tòa án sẽ yêu cầu người khởi kiện nộp khoản tiền tạm ứng án phí theo quy định để tiến hành thụ lý vụ án.

Bước 2: Hòa giải theo thủ tục tố tụng dân sự

Sau khi thụ lý, Tòa án sẽ phân công Thẩm phán chủ trì phiên hòa giải. Trong buổi hòa giải, các bên liên quan tranh chấp đất đai lối đi chung hoặc người đại diện hợp pháp sẽ trình bày quan điểm của mình về vụ việc, đồng thời đưa ra phương án giải quyết tranh chấp. Thẩm phán sẽ làm rõ những nội dung hai bên đã đạt được thỏa thuận và những điểm vẫn còn mâu thuẫn. Nếu các bên thống nhất được hướng giải quyết tranh chấp lối đi chung, Tòa án sẽ lập biên bản ghi nhận kết quả hòa giải thành.

Bước 3: Xét xử sơ thẩm

Trường hợp quá trình hòa giải không đạt kết quả, vụ án sẽ được đưa ra xét xử theo trình tự sơ thẩm. Sau khi Tòa tuyên án, nếu một trong hai bên không đồng thuận với phán quyết, họ có quyền nộp đơn kháng cáo để yêu cầu Tòa án cấp trên xem xét lại theo thủ tục phúc thẩm. Thời hạn để kháng cáo đối với bản án sơ thẩm là 15 ngày tính từ thời điểm Tòa án tuyên án công khai.

3. Một số lưu ý quan trọng khi xử lý luật đất đai tranh chấp lối đi chung

Tranh chấp đất đai lối đi chung là dạng tranh chấp phổ biến nhưng cũng khá nhạy cảm vì liên quan đến quyền sử dụng đất giữa các hộ liền kề. Để việc giải quyết diễn ra thuận lợi, hợp tình – hợp lý và đúng pháp luật, cần lưu ý một số điểm sau:

3.1. Chuẩn bị hồ sơ và tài liệu đầy đủ

Trước khi gửi đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp, bạn cần tập hợp các giấy tờ liên quan như:

• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ)
• Bản đồ địa chính, sơ đồ thửa đất có thể hiện lối đi (nếu có)
• Ảnh chụp thực tế lối đi đang tranh chấp
• Biên bản hòa giải (nếu đã thực hiện ở địa phương)
• Các tài liệu thể hiện quá trình sử dụng lối đi (chứng cứ về việc đi lại ổn định, không bị ngăn cản)

Việc chuẩn bị kỹ lưỡng hồ sơ sẽ giúp cơ quan có thẩm quyền dễ dàng xác minh, rút ngắn thời gian giải quyết và tăng khả năng bảo vệ quyền lợi của bạn.

3.2. Ưu tiên hòa giải và thỏa thuận dân sự

Pháp luật luôn khuyến khích các bên tự thỏa thuận, hòa giải với nhau trước khi đưa vụ việc ra Tòa án. Đặc biệt với những tranh chấp giữa hàng xóm, láng giềng, việc giữ được mối quan hệ hòa thuận là vô cùng quan trọng.

Nếu có thể, hãy lập văn bản thỏa thuận bằng giấy trắng mực đen, có chữ ký xác nhận của các bên và người làm chứng (nếu có), thậm chí nhờ UBND xã/phường chứng thực để tăng tính pháp lý.

3.3. Không tự ý rào chắn, ngăn cản hoặc có hành vi gây rối

Dù bạn cho rằng mình có lý, tuyệt đối không nên tự ý dựng rào, khóa cổng, chặn đường, hay có hành vi xúc phạm, đe dọa bên kia. Những hành động này không chỉ khiến tranh chấp đất đai lối đi chung trở nên căng thẳng hơn mà còn có thể khiến bạn vướng vào trách nhiệm pháp lý hình sự hoặc hành chính, như tội hủy hoại tài sản, xâm phạm chỗ ở, hoặc gây rối trật tự công cộng.

3.4. Ghi nhận quyền lối đi bằng văn bản trong các giao dịch đất đai

Trong các trường hợp chuyển nhượng, tặng cho, thừa kế… liên quan đến thửa đất có sử dụng lối đi chung, các bên cần ghi rõ thỏa thuận về quyền lối đi trong hợp đồng và đăng ký tại Văn phòng đăng ký đất đai. Điều này sẽ giúp tránh phát sinh tranh chấp sau này, đặc biệt là khi đất được sang tên cho người khác.

Những thông tin hữu ích liên quan đến giải quyết tranh chấp đất đai được nhiều bạn đọc quan tâm:

• Chứng cứ và vai trò của chứng cứ trong tranh chấp đất đai
• Nguyên nhân và hướng dẫn giải quyết tranh chấp đất đai đã có sổ đỏ
• Thời hiệu giải quyết tranh chấp đất đai trong bao lâu?

Tranh chấp đất đai lối đi chung là một trong những dạng mâu thuẫn phổ biến trong thực tế sử dụng đất, đặc biệt tại những khu vực dân cư đông đúc hoặc đất bị chia tách qua nhiều đời. Mặc dù quy mô tranh chấp có thể nhỏ, nhưng nếu không được giải quyết kịp thời và đúng quy định pháp luật, hậu quả kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền sử dụng đất của các bên, cũng như mối quan hệ láng giềng, trật tự tại địa phương. Bài viết trên đã đưa ra các thông tin liên quan đến luật đất đai tranh chấp lối đi chung về trình tự, thủ tục. Nếu bạn còn những thắc mắc cần được giải đáp, hãy liên hệ đến Hotline: 0869.898.809 – Luật sư Mai Văn Xuân luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn!