Pháp nhân là gì?

Pháp nhân – một thuật ngữ được dùng để phân biệt tư cách của các chủ thể là tổ chức với cá nhân trong các quan hệ pháp lý. Thông thường đây sẽ là cách gọi được dùng cho những loại hình doanh nghiệp được hình thành và đáp ứng được các điều kiện để hình thành pháp nhân theo quy định của pháp luật.

1. Định nghĩa pháp nhân:

Pháp nhân được quy định tại Điều 74 Bộ luật dân sự 2015. Tuy không quy định cụ thể về khái niệm, nhưng qua các điều kiện thì có thể đưa ra một khái niệm cơ bản của pháp nhân.

Pháp nhân là một tổ chức (một chủ thể pháp luật) có tư cách pháp lý độc lập, có thể tham gia vào các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội… theo quy định của pháp luật. Đây là một khái niệm trong luật học dùng để phân biệt với thể nhân (cá nhân) và các tổ chức khác.

Ví dụ như công ty TNHH, công ty cổ phần.

2. Điều kiện trở thành pháp nhân:

Điều 74 Bộ luật Dân sự 2015 quy định một tổ chức trở thành pháp nhân khi đáp ứng đủ 4 điều kiện sau:

“1. Một tổ chức được công nhận là pháp nhân khi có đủ các điều kiện sau đây:

a) Được thành lập theo quy định của Bộ luật này, luật khác có liên quan;

b) Có cơ cấu tổ chức theo quy định tại Điều 83 của Bộ luật này;

c) Có tài sản độc lập với cá nhân, pháp nhân khác và tự chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình;

d) Nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập”. 

3. Đặc điểm pháp nhân:

a.Tổ chức được thành lập theo quy định của pháp luật

– Thành lập hợp pháp;

– Có tên gọi bằng tiếng Việt. Tên phải thể hiện rõ loại hình tổ chức của pháp nhân và phân biệt với các pháp nhân khác trong cùng một lĩnh vực hoạt động.

– Sử dụng tên gọi của mình trong giao dịch dân sự.

– Trụ sở của pháp nhân là nơi đặt cơ quan điều hành của pháp nhân.

b.Có cơ quan điều hành, cơ cấu tổ chức chặt chẽ

– Có điều lệ hoạt động rõ ràng do các thành viên dựng nên;

– Có sơ đồ tổ chức hoạt động rõ ràng.

c.Có tài sản độc lập và tự chịu trách nhiệm với tài sản của mình

– Có tài sản độc lập và toàn quyền sử dụng những tài sản này mà không chịu sự chi phối, kiểm soát của bất kỳ ai.

– Tài sản của pháp nhân hoàn toàn tách biệt với tài sản của các thành viên.

d.Có quyền nhân danh mình tham gia quan hệ pháp luật một cách độc lập

– Có thể có nhiều người đại diện theo pháp luật để nhân danh (thay mặt, đại diện) pháp nhân tham gia các quan hệ pháp luật.

– Có con dấu riêng do người đại diện quản lý và sử dụng. Con dấu pháp nhân có giá trị xác nhận tính pháp lý của văn bản, tài liệu do pháp nhân ban hành.

 4. Phân loại:

Căn cứ vào mục tiêu chính của pháp nhân, có thể chia pháp nhân thành 02 nhóm:

4.1. Pháp nhân thương mại

Theo Điều 75 Bộ luật Dân sự 2015, pháp nhân thương mại là pháp nhân được thành lập với mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận và lợi nhuận được chia cho các thành viên. Pháp nhân thương mại hiện bao gồm doanh nghiệp và các tổ chức kinh tế khác.

Việc thành lập, hoạt động và chấm dứt các pháp nhân thương mại phải được thực hiện theo quy định của Bộ luật Dân sự, Luật Doanh nghiệp và quy định pháp luật khác có liên quan.

4.2. Pháp nhân phi thương mại

Căn cứ Điều 76 Bộ luật Dân sự năm 2015, pháp nhân phi thương mại là pháp nhân được thành lập không có mục tiêu chính là tìm kiếm lợi nhuận; nếu có lợi nhuận thì cũng không được phân chia cho các thành viên. Ví dụ: Cơ quan nhà nước, Đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân, tổ chức chính trị xã hội….

5. Phân biệt pháp nhân với các tổ chức khác:

Việc phân tích hai chủ thể pháp nhân và cá nhân trong quan hệ pháp luật dân sự, thương mại là rất cần thiết. Pháp nhân không phải là con ngườii, song không phải mọi tổ chức đều là pháp nhân.

Chỉ có tổ chức thực hiện nguyên tắc tách bạch về mặt tài sản mới có điều kiện quan trọng đầu tiên để trở thành pháp nhân. Ý tưởng về tách bạch tài sản nhằm xác định tư cách độc lập về mặt pháp lý cho một tổ chức được gọi là pháp nhân còn dẫn đến hậu quả pháp lý dân sự nữa là khẳng định tính chất trách nhiệm hữu hạn của loại tổ chức này khi tham gia các quan hệ tài sản. Trong khi đó, bất kỳ ở đâu, cá nhân hay tổ chức khi không thực hiện nguyên tắc tách bạch này đều hưởng quy chế trách nhiệm vô hạn trong các quan hệ tài sản.
Việc phân tích hai chủ thể pháp nhân với tổ hợp tác và hộ gia đình trong quan hệ pháp luật dân sự, thương mại cho thấy rõ sự khác biệt giữa hai chủ thể này đó là chế độ trách nhiệm hữu hạn đƣợc thực hiện trong pháp nhân còn trong tổ hợp tác và hộ gia đình áp dụng chế độ trách nhiệm vô hạn, các tổ viên, các thành viên trong gia đình liên đới chịu trách nhiệm.

Những bài viết bạn có thể quan tâm:

Điều kiện kết hôn theo quy định của Luật hôn nhân và gia đình năm 2014

Điều kiện để được hưởng án treo theo Bộ luật Hình sự 2015?

Các hình thức giải quyết tranh chấp thương mại?

Nếu bạn vẫn còn những thắc mắc hay cần tìm hiểu thêm về Pháp nhân là gì? hãy liên hệ ngay đên Hotline của Văn phòng Luật sư Meta Law –  0869.898.809. Đội ngũ Luật sư tại Meta Law luôn sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ bạn.