Thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế

Trong quá trình giải quyết thừa kế, không phải ai cũng có nhu cầu nhận phần tài sản được để lại. Việc từ chối nhận di sản thừa kế có thể được thực hiện vì nhiều lý do: tránh phát sinh nghĩa vụ tài chính, muốn nhường lại tài sản cho người khác, hoặc muốn giữ gìn sự hòa thuận trong gia đình. Tuy nhiên, để việc từ chối có hiệu lực pháp lý, người thừa kế phải thực hiện đúng trình tự, đúng thời hạn và có đầy đủ hồ sơ theo quy định. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất pháp lý, điều kiện và thủ tục thực hiện.

Từ chối nhận di sản là gì?

Từ chối nhận di sản là quyền của người thừa kế nhằm thể hiện ý chí không nhận phần tài sản mà mình được hưởng theo di chúc hoặc theo pháp luật. Đây là quyền cá nhân, không ai có thể buộc hoặc cấm người thừa kế thực hiện.

Bản chất pháp lý của hành vi từ chối

Từ chối nhận di sản được pháp luật xem là hành vi “tự nguyện từ bỏ quyền tài sản” và chỉ có giá trị pháp lý khi được lập thành văn bản, có công chứng hoặc chứng thực. Việc từ chối bằng miệng hoặc qua trao đổi trong gia đình không có giá trị, dễ gây tranh chấp về sau.

Khi văn bản từ chối có hiệu lực, người thừa kế:

• Mất hoàn toàn quyền liên quan đến phần di sản đó
• Không thể rút lại việc từ chối (trừ trường hợp đặc biệt tòa án chấp nhận)
• Không phải thực hiện nghĩa vụ đối với di sản mà mình đã từ chối nhận

Tuy nhiên, hành vi từ chối không được sử dụng như công cụ để trốn tránh nghĩa vụ tài chính hoặc bồi thường của bản thân người thừa kế.

Các điều kiện để được từ chối nhận di sản

Để việc từ chối có hiệu lực pháp luật, người thừa kế phải đáp ứng các điều kiện sau:

• Thực hiện trước khi phân chia di sản
• Có đầy đủ năng lực hành vi dân sự
• Tự nguyện, không bị ép buộc hoặc đe dọa
• Không nhằm trốn tránh nghĩa vụ tài chính của bản thân
• Văn bản từ chối phải được công chứng hoặc chứng thực

Như vậy, cá nhân đang phải thi hành nghĩa vụ tài chính không được phép từ chối nhận di sản để né tránh nghĩa vụ đó. Trong trường hợp này, di sản có thể bị trích để thanh toán nghĩa vụ theo quy định.

Bạn đọc tham khảo thêm

Luật thừa kế đất đai của ông bà

Cách chia đất đai thừa kế khi không có di chúc

Hồ sơ cần chuẩn bị để từ chối nhận di sản

Để thủ tục diễn ra thuận lợi, bộ hồ sơ cần được chuẩn bị đầy đủ, rõ ràng và chính xác. Thiếu giấy tờ có thể khiến quá trình bị kéo dài hoặc không được giải quyết.

Các giấy tờ quan trọng trong hồ sơ

Hồ sơ từ chối nhận di sản thường bao gồm:

• Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế
• CCCD/CMND hoặc hộ chiếu của người từ chối
• Giấy tờ chứng minh quan hệ thừa kế (giấy khai sinh, sổ hộ khẩu, đăng ký kết hôn…)
• Giấy chứng tử của người để lại di sản
• Bản di chúc (trong trường hợp thừa kế theo di chúc)
• Giấy tờ liên quan đến di sản (sổ đỏ, thông tin tài sản, giấy đăng ký xe…)

Văn bản từ chối cần thể hiện đầy đủ thông tin cá nhân, phần di sản liên quan và cam kết tự nguyện. Việc trình bày rõ ràng là yêu cầu bắt buộc để cơ quan công chứng xác nhận.

Lưu ý khi chuẩn bị hồ sơ

Một số lưu ý quan trọng khi chuẩn bị hồ sơ:

• Bản sao giấy tờ nên được chứng thực để tăng tính pháp lý
• Người thừa kế đang ở nước ngoài cần hợp pháp hóa lãnh sự các giấy tờ
• Thông tin trong văn bản từ chối phải thống nhất với các giấy tờ khác
• Nếu di sản liên quan bất động sản, cần ghi rõ địa chỉ, số thửa, số tờ bản đồ…

Việc chuẩn bị kỹ lưỡng ngay từ đầu sẽ giúp quá trình diễn ra nhanh chóng, hạn chế phát sinh thủ tục bổ sung.

Thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế

Thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế gồm 03 bước: Chuẩn bị hồ sơ => Công chứng =>Nhận văn bản công chứng.

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ, bao gồm các giấy tờ sau đây:

– Văn bản từ chối nhận di sản thừa kế (dự thảo).

– Chứng minh nhân dân/ Căn cước công dân (bản sao có chứng thực).

– Sổ hộ khẩu (bản sao có chứng thực).

– Trong trường hợp thừa kế theo di chúc, chuẩn bị di chúc (bản sao có chứng thực).

– Trong trường hợp thừa kế theo pháp luật, chuẩn bị giấy tờ chứng minh quan hệ giữa người để lại di sản và người yêu cầu công chứng theo pháp luật về thừa kế.

– Giấy chứng tử của người để lại di sản (bản sao chứng thực).

– Giấy chứng nhận quyền sở hữu, quyền sử dụng (bản sao có chứng thực) hoặc giấy tờ thay thế được pháp luật quy định đối với tài sản mà pháp luật quy định phải đăng ký quyền sở hữu, quyền sử dụng trong trường hợp hợp đồng, giao dịch liên quan đến tài sản (bản sao có chứng thực).

Bước 2:  Công chứng văn bản từ chối nhận di sản thừa kế 

– Công chứng viên kiểm tra hồ sơ từ chối nhận di sản thừa kế.

– Người từ chối nhận di sản thực hiện ký lên văn bản từ chối di sản thừa kế trước mặt công chứng viên.

– Trường hợp người từ chối nhận di sản không ký được thì phải điểm chỉ; nếu người đó không đọc được, không nghe được, không ký, không điểm chỉ được thì phải có 02 người làm chứng.

– Cán bộ chứng thực thực hiện chứng thực cho văn bản từ chối nhận di sản. 

Bước 3: Nhận văn bản công nhận từ chối nhận di sản thừa kế

– Người từ chối nhận di sản thừa kế tiến hành đóng phí và thù lao công chứng.

Bạn đọc tham khảo thêm

Như thế nào là một di chúc hợp pháp?

Nếu người mất không để lại di chúc thì tài sản được chia như thế nào?

Luật thừa kế không di chúc đầy đủ, giải đáp chi tiết

Trên đây là những nội dung cơ bản về thủ tục từ chối nhận di sản thừa kế. Nếu còn thắc mắc bất kỳ vấn đề gì, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi qua thông tin sau đây:

Liên hệ Công ty Luật TNHH META LAW:

• Địa chỉ: Tầng 5, 137 Hoàng Quốc Việt, Phường Nghĩa Đô, Cầu Giấy, Hà Nội.
• Hotline: 0869.898.809
• Website: https://metaasia.vn
• Email: tuvanmeta@gmail.com