Các hình thức giải quyết tranh chấp thương mại?

Trong kinh doanh, việc tranh chấp thương mại trong kinh doanh là điều chắc chắn không thể tránh khỏi. Vậy cần giải quyết tranh chấp trong kinh doanh thương mại như thế nào? Và có thể giải quyết tranh chấp bằng những hình thức nào? Bài viết dưới đây của META LAW – Văn phòng Luật sư uy tín tại Hà Nội  sẽ cung cấp cho bạn những thông tin pháp lý liên quan tới các hình thức tranh chấp thương mại.

1. Tranh chấp thương mại là gì?

Theo Điều 3 Luật thương mại 2005 sửa đổi bổ sung năm 2019, hoạt động thương mại “là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác.”

Theo Từ điển Tiếng Việt của tác giả Hoàng Phê (2003) định nghĩa: “Tranh chấp: […] là đấu tranh, giằng co khi có ý kiến bất đồng thường là trong vấn đề quyền lợi giữa hai bên“. Như vậy, có thể hiểu tranh chấp theo ngôn ngữ pháp lý là một sự bất đồng ý kiến biểu hiện bằng việc tranh cãi, tranh luận giữa các bên nhằm phân xử quyền lợi, nghĩa vụ và trách nhiệm.

Tranh chấp thương mại là các tranh chấp quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm giữa các thương nhân hoặc một trong các bên là thương nhân. Các tranh chấp thương mại có thể kể đến như tranh chấp về hợp đồng mua bán hàng hóa, hợp đồng cung ứng dịch vụ và các hợp đồng khác có liên quan vì mục đích sinh lợi.

2. Các hình thức giải quyết tranh chấp thương mại

Theo quy định tại Điều 317 Luật thương mại 2005 ( Văn bản hợp nhất 17/VBHN-VPQH 2019 Luật Thương mại ) quy định các hình thức giải quyết tranh chấp thương mại gồm:

“1. Thương lượng giữa các bên.

2. Hoà giải giữa các bên do một cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân được các bên thỏa thuận chọn làm trung gian hoà giải.

3. Giải quyết tại Trọng tài hoặc Toà án.

Thủ tục giải quyết tranh chấp trong thương mại tại Trọng tài, Toà án được tiến hành theo các thủ tục tố tụng của Trọng tài, Toà án do pháp luật quy định.”

Trong đó:

Thứ nhất, thương lượng 

Có thể hiểu, thương lượng là hình thức giải quyết tranh chấp thông qua việc các bên tự nguyện bàn bạc, thỏa thuận, tự dàn xếp, tháo gỡ những bất đồng phát sinh để loại bỏ tranh chấp mà không cần có sự trợ giúp hay phán quyết của bất kỳ bên thứ ba nào.

Thứ hai, hòa giải

Hòa giải là hình thức giải quyết tranh chấp giữa các bên do một cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân được các bên thỏa thuận chọn làm trung gian hoà giải. Tại khoản 1 Điều 3 Nghị định 22/2017/NĐ-CP quy định về khái niệm hòa giải thương mại cụ thể như sau:

Hòa giải thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp thương mại do các bên thỏa thuận và được hòa giải viên thương mại làm trung gian hòa giải hỗ trợ giải quyết tranh chấp theo quy định của Nghị định này.

Thứ ba, giải quyết tại trọng tài

Đối với quy định giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại thì tại khoản 1 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại 2010 quy định về hình thức giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài thương mại cụ thể như sau:

“Trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp do các bên thoả thuận và được tiến hành theo quy định của Luật này”.

Như vậy, để giải quyết tranh chấp theo phương thức trọng tài các bên phải có thiện chí cùng thống nhất thỏa thuận. Đây là điểm hạn chế của phương thức này so với hình thức giải quyết tại tòa án. Bởi lẽ khi tranh chấp xảy ra, khi quyền và nghĩa vụ bị xâm phạm thì bên bị vi phạm có quyền khởi kiện tại tòa án mà không cần bên bi phạm đồng ý thỏa thuận.

Thứ tư, giải quyết tại tòa án:

Hình thức này được thực hiện theo thủ tục quy định trong Bộ luật dân sự, Luật thương mại, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

3. So sánh hình thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài và hình thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng tòa án:

Tiêu chí:

Tính chất pháp lý

Trọng tài: Tổ chức phi chính phủ, một tổ chức mang tính chất xã hội – nghề nghiệp. không được nhà nước quyết định thành lập mà do các trọng tài viên đứng ra thành lập, phán quyết không bị ảnh hưởng bởi quyền lực nhà nước

Tòa án: Cơ quan quyền lực của nhà nước

Thẩm quyền

Trọng tài:

Tranh chấp được giải quyết bằng Trọng tài nếu các bên có thoả thuận trọng tài. Thỏa thuận trọng tài có thể được lập trước hoặc sau khi xảy ra tranh chấp. Những tranh chấp thuộc thẩm quyền giải quyết của trọng tài:

+ Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại.

+ Tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại.

+ Tranh chấp khác giữa các bên mà pháp luật quy định được giải quyết bằng Trọng tài.

Tòa án:

Tòa án có thẩm quyền giải quyết hầu hết các tranh chấp nói chung tuy nhiên pháp luật quy định khi các bên có thỏa thuận trọng tài thì tòa án không có thẩm quyền giải quyết, phải từ chối thụ lý vụ việc để trọng tài giải quyết theo thỏa thuận của các bên.
Giai đoạn giải quyết: 

Trọng tài: Phán quyết có tính chung thẩm, không có kháng cáo, kháng nghị. => quá trình giải quyết nhanh chóng

Tòa án: Có nhiều cấp xét xử từ sơ thẩm đến phúc thẩm; bản án của Tòa án có thể xem xét lại theo giám đốc thẩm hoặc tái thẩm

Tính linh hoạt

Trọng  tài: Thủ tục tố tụng đơn giản, thuận tiện, đảm bảo thời cơ kinh doanh của các bên. Các bên có thể lựa chọn trình tự giải quyết, địa điểm tiến hành. các yếu tố phù hợp với mong muốn => linh hoạt, mềm dẻo

Tòa án: Trải qua nhiều thủ tục, trình tự nghiêm ngặt được quy định trước, không được phép thay đổi. Nhiều lúc trình tự này trở nên rườm rà, khiến việc giải quyết tranh chấp bị trì hoãn, tốn thời gian của các bên.

Phán quyết: 

Phán quyết trọng tài là chung thẩm, tức là phán quyết cuối cùng. Tuy nhiên, cũng có trường hợp phán quyết trọng tài bị Tòa án tuyên hủy theo quy định của pháp luật.

Phán quyết của Tòa án thường có thể qua thủ tục kháng nghị, kháng cáo nên có thể thay đổi.

Chi phí

Trọng tài: Chi phí lớn do trọng tài là tổ chức phi chính phủ, có tài chính độc lập, nguồn thu chủ yếu là từ lệ phí trọng tài mỗi vụ việc => cao hơn mức phí của Tòa án

Tòa án: Mức phí của Tòa án thấp hơn. Tuy nhiên nếu việc xét xử kéo dài thì có thể làm tổng chi phí cao hơn nhiều so với phí trọng tài của các Trung tâm trọng tài.

Như vậy, trọng tài và tòa án có những ưu điểm và khuyết điểm riêng biệt. Các chủ thể khi lựa chọn giải quyết tranh chấp thương mại cần dựa vào nhu cầu của mình để quyết định lựa chọn phương pháp giải quyết tranh chấp nào cho hợp lý

Những bài viết liên quan bạn có thể quan tâm:

Những lưu ý cho người lao động về hợp đồng thử việc

Cho vay nặng lãi bị xử lý như thế nào ?

Giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài ?

Nếu bạn vẫn còn những thắc mắc hay cần tìm hiểu thêm về Các hình thức giải quyết tranh chấp thương mại? hãy liên hệ ngay đên Hotline của Văn phòng Luật sư Meta Law –  0869.898.809. Đội ngũ Luật sư tại Meta Law luôn sẵn sàng tư vấn và hỗ trợ bạn.